Çek Cumhuriyetindeki Romanlar

Uzmanların çoğu Çek Cumhuriyeti nüfusunun yaklaşık %0.3’ünü oluşturan Romanların (çingenelerin) Hindistan’dan geldiklerine inanırlar; ancak bu grubun 15. Yüzyılda Orta Avrupa’ya nasıl geldikleri hala bilinmemektedir. Ancak Romanlar ülkeye gelir gelmez “farklı” olarak algılanmış ve temel olarak farklı geleneklerinden, farklı giyimlerinden ve göçebe yaşam tarzlarından dolayı toplumdan dışlanmışlardır. Romanlar Orta Avrupa’ya geldikleri andan itibaren hep işkenceye ve ayrımcılığa uğramışlardır.

Çek Cumhuriyeti’nde yaşayan birçok kişi; hırsızlık gibi bir takım suçlara karıştıklarından ve hayatlarını kazanmak için çalışmaya genellikle isteksiz davrandıklarından Romanlara pek güvenmemektedir. Ayrıca, Çek Cumhuriyeti’nde yaşayan Romanların birçoğunun eğitim düzeyi oldukça düşüktür ve zorunlu eğitimi bile tamamlamamış durumdadırlar. Bunu tüm azınlığa mal etmek yanlış olsa da, ancak Çeklerin büyük çoğunluğu Romanların aynı suçu üst üste birçok defa işlediğine dair hikâyeler duymuşlardır. Tabii ki Romanlardan bazıları çalışmaktadır; ancak bunlar genellikle kalifiye işgücü gerektirmeyen ve düşük ücretli işlerdir.

Romanların Uğradığı İşkence

Modern tarihte Romanlara yapılan işkence 1927 yılında Boş Dolaşan Çingeneler yasası geçtiğinde başladı. Bu yasa, Romanların herhangi bir yerde geceyi geçirmek için izin almalarını ve aynı zamanda kimlik için başvurmaları gerektiğini ön görüyordu. Roman tarihinin en karanlık zamanları ise 2. Dünya Savaşı zamanında Nazilerin çalışma kamplarında çalışmaya zorlandıklarında yaşandı. Bu kampların yerini daha sonra Bohemya’daki Lety u Písku ve Moravia’daki Hodonín u Kunštátu toplama kampları aldı ce bu kamplarda birçok Roman kötü beslenmeden, hastalıktan veya vahşetten dolayı hayatını kaybetti. Ayrıca birçoğu da Nazi ölüm kamplarına götürüldü. Savaş öncesi sayıları 6500 civarındayken, savaştan sonra sadece 300 kadar Çek Roman kaldı. Savaştan sonra bu konu hakkında neredeyse hiç konuşulmadı ve bu Çek halkı için bir utanç kaynağı olarak görülmektedir.

Komünist Eğitim Devrimi

Komünistler yönetimde bulundukları süre boyunca Romanları halkla bütünleştirmeye çalıştılar; ancak Romanların “eğitilme” biçimleri Komünist ideolojiye meyilliydi. Yani, Romanların gelenekleri ve dilleri baskı altına alınmıştı ve göçebe yaşam tarzını bırakmaya zorlanmışlardı. Dokumacılık, müzisyenlik ve demircilik gibi geleneksel meslekleri ellerinden alınmış ve bunun yerine işçi olarak çalışmaya zorlanmışlar ve ayrıca kırsal kesimlerdeki yerleşimlerinden uzaklaştırılarak büyük şehirlere yerleştirilmişlerdi. Komünist rejim süresince Romanlar istememelerine rağmen kısmen de olsa halkla bütünleşmişleri – Romanlar okula gitmeye ve toplumsal etkinliklere katılmaya zorlanmışlardı.

Komünizm Sonrası Ortaya Çıkan Zorluklar

Komünizmin çöküşünden sonra, Romanlar toplum içerisinde desteksiz kalmış ve davaları için savaşacak kimseleri kalmamıştı. Bu da Romanların çocuklarının okullara kabul edilmemesine ve işverenlerin Romanların kendi işletmelerinde çalışmalarına izin vermek konusunda isteksiz hale gelmesine neden olmuştu.

Günümüzde Romanlar arasındaki işsizlik oranı %70 civarındadır ve Çek vatandaşlarının büyük çoğunluğu tarafından sarhoş ve alkolik olarak görülmektedir. Sırf Roman olduklarından dolayı şiddetli saldırılara maruz kalmaktadırlar. Günümüzde birçok Roman ülkeyi terk edip Kanada veya Batı Avrupa’ya giderek kendilerine yeni hayatlar kurmaya çalışmaktadır.

Romanlar ve İnsan Hakları

1998 yılında Romanlarla şehir sakinlerinin geri kalanını birbirinden ayırmak için Ústí nad Labem’de bir duvar inşa edildi ve bu ülke çapında bir utanç nedeni oldu. Bu duvar, insan hakları grupları tarafından ağıt eleştiriye tabi tutuldu ve çok kısa bir süre sonra yıkıldı, ancak bu insan hakları grupları Romanların hakları ile ilgili hala kat edilecek çok mesafe olduğunu ileri sürmektedir.

Bunun yanında, günümüzde Neo-Nazi grupları da hem Çek Cumhuriyeti’nde hem de komşu Slovakya’da Romanlara her zamankinden daha çok saldırmaya başlamıştır. Ayrıca birçok kişi polisin ve mahkemelerin bu konuyu ciddiye alıp almadığı konusunda kuşku duymaktadır. “Dženo” adlı bir Roman destek grubu raporlarında Roman dili ve kültürünün ihtiyaç duyduğu desteği almakta olduğunu, ancak son birkaç yılda konut kalitesi ve çalışma koşullarında bir gerileme olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, raporda radikal hareketlerin kaygı verici boyuta geldiğinden de bahsedilmiştir.